Tế bào gốc là gì? Nguồn gốc & khả năng chữa bệnh của tế bào gốc

Tế bào gốc là tâm điểm nghiên cứu trong y học hiện đại nhờ vào tiềm năng tái tạo và chữa lành đáng kinh ngạc. Vậy tế bào gốc là gì, nguồn gốc từ đâu và tại sao lại được xem là “chìa khóa” mở ra hy vọng cho hàng triệu bệnh nhân mắc bệnh mãn tính, thoái hóa hay thậm chí ung thư? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm tế bào gốc, phân loại, cũng như ứng dụng thực tế trong điều trị bệnh tại Việt Nam và trên thế giới.

Tế bào gốc là gì

Tế bào gốc là gì? Tế bào gốc (stem cell) là những tế bào không chuyên hóa trong cơ thể, có khả năng trở thành các tế bào chuyên hóa, mỗi tế bào sẽ có chức năng chuyên biệt mới. Ví dụ như tế bào gốc tủy xương là tế bào chưa chuyên hóa, có thể biệt hóa thành các tế bào máu chuyên hóa như tế bào hồng cầu, bạch cầu… những tế bào này có vai trò chuyên biệt, như sản xuất kháng thể, vận chuyển chất khí.

Tế bào gốc đặc trưng với khả năng tự làm mới & biệt hóa:

- Tự làm mới: Tế bào gốc phân chia để tạo ra các tế bào giống hệt nó.

- Biệt hóa: Từ một loại tế bào gốc có thể phát triển thành nhiều loại tế bào chuyên biệt trong cơ thể như tế bào cơ, tế bào da, tế bào thần kinh…

Có thể nói, việc phát hiện ra các loại tế bào gốc là một thành tựu đáng tự hào của y học trong thế kỷ qua, là chìa khóa mở ra tương lai mới cho nền y học tái tạo hiện đại.

>>>Xem thêm:  Tế bào gốc (Stem Cell) là gì? Tác dụng và ứng dụng của các loại tế bào gốc

Phân loại tế bào gốc theo nguồn gốc

Tế bào gốc có nhiều cách phân loại khác nhau, đây là cách phân loại theo nguồn gốc: 

Tế bào gốc phôi (Embryonic stem cells)

Lấy từ phôi ở giai đoạn sớm. Có khả năng biệt hóa thành tất cả các loại tế bào trong cơ thể, mang lại tiềm năng lớn trong y học tái tạo. Tuy nhiên, nguồn tế bào gốc phôi dính phải nhiều vấn đề về đạo đức, không được áp dụng để điều trị.

Tế bào gốc nhũ nhi (Infant Stem Cells)

Phân lập từ dây rốn, máu dây rốn và nhau thai của trẻ sơ sinh, được ứng dụng trong điều trị bệnh lý huyết học, y học tái tạo, điều chỉnh hệ miễn dịch và nghiên cứu khoa học.

Tế bào gốc trưởng thành (Adult stem cells)

Là các tế bào gốc trung mô có trong các nguồn như tủy xương, mô mỡ, máu, da… Khả năng biệt hóa giới hạn hơn so với tế bào gốc phôi, thường chỉ tạo ra một số loại tế bào nhất định.

Tế bào gốc vạn năng cảm ứng (iPS – induced Pluripotent Stem Cells)

Là tế bào cơ thể được “lập trình lại” để trở về trạng thái giống tế bào gốc phôi. Có khả năng biệt hóa thành nhiều loại tế bào, mang tới tiềm năng rất lớn. Chúng giống như tế bào gốc phôi, nhưng không cần dùng đến phôi thật.

>>>Xem thêm:  Bảo quản tế bào gốc bảo quản thế nào là đúng cách và để được lâu?

Khả năng chữa bệnh của tế bào gốc

Khả năng chữa bệnh của tế bào gốc là một trong những lĩnh vực hứa hẹn nhất trong y học hiện đại, đặc biệt trong y học tái tạo và điều trị các bệnh mãn tính, tổn thương nghiêm trọng. Dưới đây là một số khả năng nổi bật của tế bào gốc:

Tái tạo mô & cơ quan tổn thương

Tế bào gốc có thể biệt hóa thành các tế bào chuyên biệt (tim, gan, thận, thần kinh...) để thay thế mô bị hư hại. Ví dụ: Dùng tế bào gốc để tái tạo da sau bỏng nặng hoặc tái tạo, phục hồi chức năng gan do xơ gan.

Thoái hóa khớp

Tế bào gốc tiêm trực tiếp vào khớp bị thoái hóa giúp giảm viêm, tái tạo sụn khớp bị mòn, cải thiện khả năng vận động và giảm diễn tiến bệnh nặng, hạn chế nguy cơ phẫu thuật thay khớp (trong một số trường hợp nhẹ đến trung bình).

Điều trị các bệnh về máu

Ghép tế bào gốc tủy xương đã được dùng nhiều năm để chữa bệnh: Ung thư máu (như bạch cầu, lympho), thalassemia… ghi nhận kết quả khả quan, kéo dài thời gian sống cho người bệnh.

Các bệnh thoái hóa thần kinh

Tế bào gốc có khả năng tái tạo tế bào thần kinh bị mất đi trong điều trị các bệnh Parkinson, Alzheimer… Đây là lĩnh vực nghiên cứu rất tiềm năng, tuy nhiên đa số vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng.

Bệnh tim mạch

Tế bào gốc giúp tái tạo mô tim bị hư hỏng sau nhồi máu. Nhiều thử nghiệm cũng đã chứng minh khả năng tái thông mạch máu & cải thiện chức năng co bóp của tim.

Bệnh về mắt

Điều trị thoái hóa điểm vàng, tổn thương giác mạc bằng tế bào gốc đã cho thấy kết quả tích cực. Năm 2014, Holoclar® - một sản phẩm y học điều trị tiên tiến đầu tiên, được gọi là tế bào gốc rìa giác mạc để chữa bệnh giác mạc, khôi phục thị giác đã được EU cấp phép. 

Bệnh tiểu đường

Các tế bào gốc được cấy vào trong cơ thể giúp các tế bào hấp thụ Glucose trực tiếp mà không cần đến Insulin, lượng đường trong máu người bệnh được ổn định. 

>>>Xem thêm: Tế bào gốc stem cell giá bào nhiều? 05 hiệu quả ưu việt tế bào gốc mang lại

Ứng dụng tế bào gốc tại Việt Nam hiện nay

Tại Việt Nam, tế bào gốc đãđược bắt tay nghiên cứu và ứng dụng từ năm 1995. Việc phát hiện và nghiên cứu về tế bào gốc đã giúp làm tăng sự hiểu biết về cơ chế bệnh lý; tạo ra các tế bào khỏe mạnh để thay thế các tế bào bị bệnh.

Ứng dụng tế bào gốc điều trị bệnh được thực hiện thành công là lĩnh vực truyền máu huyết học: Ghép tế bào gốc tạo máu tủy xương cho người bệnh bạch cầu da dòng tủy do GS. Trần Văn Bé cùng cộng sự thực hiện năm 1995.

Thành công này đã tạo tiền đề ứng dụng tế bào gốc trong điều trị ung thư máu, suy tủy tại Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Trung ương Huế.

Đặc biệt, chỉ thị của Ban Bí Thư Trung Ương Đảng khóa IX số 50-CT/TW ngày 4/3/2005 đã thúc đẩy giới khoa học, các nhà quản lý và nhà đầu tư trong nước đầu tư nghiên cứu với hàng loạt đề xuất và triển khai ở nhiều cấp khác nhau.

Đến năm 2008, Bộ Khoa học và Công nghệ ra Quyết định số 53/QĐ-BKHCN phê duyệt mục tiêu, nội dung “Xây dựng hệ thống ngân hàng tế bào gốc và ứng dụng trong y sinh học” để tăng cường đầu tư nghiên cứu ứng dụng tế bào gốc trong điều trị bệnh trên người. Lúc này các ngân hàng tế bào gốc xây dựng, quy trình phân lập, bảo quản, đánh giá chất lượng cũng được hoàn thiện.

Tính đến nay, hơn 100 bệnh lý khác nhau đã được điều trị thành công bằng tế bào gốc, nhận về kết quả cải thiện tích cực, giải quyết tình trạng bệnh hiệu quả. Lĩnh vực nghiên cứu và ứng dụng tế bào gốc ở nước ta hứa hẹn sẽ còn tiếp tục được nghiên cứu và phát triển hơn nữa, mang đến giải pháp mới cho bệnh nan y khó chữa. Từ đó, nâng cao chất lượng cuộc sống, sức khỏe và kéo dài tuổi thọ con người.

>>> Xem thêm:  StemCell Extract là gì? Ứng dụng của dịch chiết tế bào gốc trong làm đẹp

>>> Xem thêm:  MEDIGEN - Top 1 serum tế bào gốc phục hồi da thương tổn

Qua bài viết này, Geneworld hy vọng đã giúp bạn hiểu hơn về tế bào gốc, khái niệm tế bào gốc là gì, những ứng dụng tiềm năng cùng tình hình ứng dụng tế bào gốc tại Việt Nam hiện nay. Để tìm hiểu thêm về tế bào gốc cùng các phương pháp liên quan, truy cập Geneworld ngay!